Học dược ra trường làm gì? Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên Dược phần 2

Tiếp nối bài viết phần 1 về “Học dược ra trường làm gì?”, phần 2 này MPG Academy sẽ tập trung chủ yếu về các công việc, các nhánh ngành nghề bạn có thể tìm thấy khi bạn định hướng làm cho một công ty Dược, đặc biệt là Công ty Dược đa quốc gia (Multinational Companies – MNCs).

1. Sale

Công việc của một Sale Dược

Sale luôn một nghề khá “hot” hiện nay và là định hướng của đa số các dược sĩ khi ra trường nếu muốn đi theo con đường phát triển trong công ty Dược. Điều này gắn liền với tính thiết yếu của ngành nghề và nhu cầu về chăm sóc sức khỏe này càng tăng của người dân.

Bước khởi đầu của nghề này là vị trí Trình Dược Viên (Medical Representative – Med Rep hay Sale Representative). Đây là công việc mà hiện tại gần 80% các bạn sinh viên Dược ra trường đều lựa chọn.Hiện nay tại Việt Nam, công việc này được gọi là Người môi giới thuốc.

Bạn có thể hiểu TDV là một trung gian liên lạc, một “nhân viên marketing nhỏ” làm cầu nối giữa công ty và khách hàng, nhằm giới thiệu các thông tin liên quan đến sản phẩm thuốc/ thiết bị tới bác sĩ, dược sĩ tại bệnh viện, phòng khám, nhà thuốc,…

Thông qua TDV, bác sĩ, dược sĩ có thể cập nhật nhanh hơn các xu hướng điều trị thay đổi theo mỗi năm, đặc biệt với sự ra đời và phát triển liên tục của các thuốc/ thiết bị mới. Bạn có thể ứng tuyển vào kênh OTC (Over The Counter – thuốc không kê đơn) hoặc ETC (Ethical drugs – thuốc kê đơn).

Công việc của Trình dược viên ETC:

• Bạn được phân công 1 số bệnh viện và phòng khám
• Hàng ngày, bạn đến gặp gỡ bác sĩ tại các khoa phòng trong viện 
• Thuyết phục bác sĩ kê đơn thuốc của mình 
• Thúc đẩy, nâng cao doanh số sản phẩm. 
• Có 2 loại TDV ETC với hàng thầu dùng nội viện (tiếp cận cả BS trong khoa phòng) và nhà thuốc bệnh viện (chỉ tiếp cận BS ở khoa phòng khám, kê đơn ngoại trú)

Công việc của Trình dược viên OTC:

• Bạn được phân công 1 địa bàn theo quận, huyện 
• Công việc hàng ngày là gặp gỡ chủ nhà thuốc trên địa bàn mình phụ trách 
• Tạo lập và duy trì mối quan hệ 
• Tư vấn & giới thiệu sản phẩm công ty, các chương trình khuyến mại…
• Có thể kiêm luôn chân giao hàng (với các công ty nhỏ)

Sau khi đã có kinh nghiệm, bạn có thể phát triển lên các vị trí cao hơn như Area Manager/ District Manager (Quản lý khu vực) -> Regional Manager (Quản lý vùng) -> Business Unit Manager/ Head (Quản lý/ Trưởng đơn vị kinh doanh). Vị trí cao hơn sẽ yêu cầu kĩ năng cao hơn như coaching, quản lý đội nhóm, hoạch định chiến lược cho vùng địa bàn hay cả nước…

Bên cạnh ưu điểm công việc với sự năng động, ít gò bó thời gian, được đào tạo bài bản, bạn cũng cần chuẩn bị tinh thần vững chãi về các thử thách về doanh số, di chuyển địa bàn nhiều, vượt qua cảm xúc tiêu cực bởi công việc nhàm chán và có tính đào thải cao này. 

2. Marketing 

Công việc của một Marketing Dược

Marketing Dược chính là sự kết hợp giữa kiến thức Marketing với kiến thức về lĩnh vực dược phẩm để lên được một chiến lược Marketing phù hợp nhất. Vì tính chất đặc thù của sản phẩm (thuốc/ thiết bị) liên quan đến sức khỏe người tiêu dùng, MKT dược có sự khác biệt hơn về tư duy cũng như hình thức so với các ngành khác.

Vị trí này cũng yêu cầu một số hiểu biết và kỹ năng chuyên môn về dược nên đây là cơ hội lớn cho các dược sĩ “thử sức” với những thuận lợi về thu nhập cũng như con đường thăng tiến nghề nghiệp lâu dài.

Bạn có thể hình dung công việc MKT dược là lên chiến lược và thực hiện chiến lược tiếp thị sản phẩm, kế hoạch tiếp thị và tất cả các hoạt động tiếp thị và bán hàng liên quan tới một loại thuốc, nhóm thuốc, dinh dưỡng chăm sóc sức khỏe hay thiết bị y tế.

Các công việc chính của một marketer bao gồm:

• Quản lý ngân sách của nhãn hàng (tối ưu chi phí tiếp thị)
• Xây dựng  và lập kế hoạch MKT, đặc biệt là cùng các phòng ban khác nghiên cứu thị trường và tạo ra các ý tưởng phát triển các sản phẩm mới: kế hoạch sản phẩm, giá, kênh phân phối, khách hàng chính, địa bàn chính và truyền thông (nội dung, key messages)
• Tổ chức và đánh giá các hoạt động truyền thông: hội nghị, hội thảo, hoạt động liên kết tài trợ hợp tác bệnh viện/hội
• Tổ chức và thực hiện các dự án nhằm thúc đẩy bộ phận bán hàng (sale) thực hiện chiến lược đề ra: tài liệu về sản phẩm (handle objections, slides huấn luyện, các cuộc thi về kiến thức sản phẩm), …

Nấc thang phát triển công việc của một người theo Marketing dược có thể chia làm các nhánh: 

• Thực tập sinh >> Trợ lý nhãn (Assistant Brand Manager) >> Quản lý nhãn hàng (Brand Manager) >> Marketing Manager >> Marketing Director
• Thực tập sinh >> Nhân viên Trade Marketing (Triển khai các hoạt động POSM, activation tại điểm bán) >> Trade Manager
• Thực tập sinh >> Tổng đài viên (Tư vấn thông tin, Chăm sóc khách hàng) >> Trưởng phòng Chăm sóc khách hàng

Nếu bạn yêu thích MKT, sáng tạo, có tư duy chiến lược, kĩ năng thương lượng, thuyết phục và truyền cảm hứng, bạn có thể tham khảo con đường này nhé. Mình cũng được truyền cảm hứng từ các anh/ chị/ bạn mình làm MKT lắm. Bạn cũng cần chuẩn bị tinh thần thép với khối lượng công việc và áp lực của các vị trí này nhé. 

3. Key Account Management

Công việc này chủ yếu là phụ trách thầu ở các bệnh viện, phòng khám. Với một số công ty nhỏ, phần công việc này có thể do Quản lý khu vực hay TDV phụ trách.

Công việc chủ yếu bao gồm:

• Xây dựng kế hoạch đấu thầu với giá, số lượng thuốc/ thiết bị phù hợp với chiến lược của marketing và sale
• Phát triển, xây dựng chiến lược và chương trình bán hàng cho từng nhánh/ nhóm khách hàng (bệnh viện công, tư, nhà thuốc, phòng khám)
• Phân tích số liệu báo cáo mỗi quý, tháng nhằm đưa ra kế hoạch kịp thời
• Xây dựng quan hệ với khách hàng, hỗ trợ các hoạt động nhằm thúc đẩy thuận lợi đưa các thuốc/ thiết bị vào danh mục và bán hàng trong tương lai
• Tuỳ vào chính sách từng công ty mà công việc của bạn sẽ có/ không bao gồm doanh số nhé.

Con đường phát triển cho bạn có thể là: Senior Med Rep (TDV có kinh nghiệm)  >> Key Account Executive (Chuyên viên thầu)  >> Key Account Manager (Quản lý thầu)

Nếu bạn có kỹ năng về lên kế hoạch, thương lượng, giao tiếp và hiểu biết về thông tư/luật và thầu từ địa bàn bạn phụ trách, đây có thể là con đường phát triển phù hợp với bạn.

3. Clinical Research

Đây là một trong những lựa chọn của dược sĩ vì công việc này có liên quan đến chuyên môn với việc tiến hành và giám sát các nghiên cứu khoa học.

Được ví như “trái tim và tâm hồn” của thử nghiệm, bạn có vai trò quan trọng là “thư kí” hỗ trợ nghiên cứu viên (investigator) thực hiện nghiên cứu và giám sát nhóm nghiên cứu lâm sàng.

Bạn có thể tìm vị trí tại các công ty Dược hoặc công ty liên kết thực hiện các thử nghiệm lâm sàng cho công ty Dược. Thuốc/ sinh phẩm trước khi ra thị trường cần được tiến hành một số thử nghiệm nhằm đánh giá hiệu quả và an toàn trên bệnh nhân tại mỗi quốc gia. Bạn cần đảm bảo chất lượng các dữ liệu nghiên cứu tại các địa điểm tiến hành. Công việc chủ yếu của bạn có thể gồm:

• Chuẩn bị tài liệu liên quan nghiên cứu (đề cương, bệnh án, tài liệu cho nghiên cứu viên, thư thỏa thuận và hợp đồng) và theo dõi kết quả từ Hội đồng đạo đức
• Tập huấn các nhân viên về quy trình nghiên cứu.
• Lên kế hoạch, thực hiện, điều phối thu thập dữ liệu, giám sát theo quy trình chuẩn trong đề cương nghiên cứu
• Hỗ trợ, báo cáo mỗi lần thăm khám của bệnh nhân (lịch khám, ghi nhận hiệu quả thuốc, xét nghiệm, tuân thủ, phản ứng có hại,..)
• Hỗ trợ các tài liệu khác theo sự phân công của người phụ trách đề tài và các yêu cầu từ nhà tài trợ.
• Tham gia các khóa huấn luyện nhằm cập nhật những thay đổi về mô thức nghiên cứu/ quy trình.

Con đường phát triển của bạn có thể là Clinical Trial Assistant (Trợ lý thử nghiệm lâm sàng) >> Clinical Research Coordinator (Điều phối viên nghiên cứu lâm sàng) hoặc Clinical Research  Associate (Giám sát nghiên cứu lâm sàng) >> Clinical Research Manager (Quản lý nghiên cứu lâm sàng).

Nếu bạn thích nghiên cứu, khá tiếng Anh, tỉ mỉ, kiên trì và chu đáo trong giao tiếp thì đây là công việc phù hợp với bạn. 

4. Medical Affairs

Công việc của một Medical Affairs ngành Dược

Về tổng quát, đây là bộ phận tương tự MKT nhưng thiên về học thuật và dữ liệu y khoa nhiều hơn. Công việc chủ yếu bao gồm cung cấp và trao đổi thông tin khoa học (scientific exchange) về bệnh học cũng như sản phẩm tới nội bộ công ty và khách hàng.

Nội dung tập trung vào bệnh học, cơ chế, hiệu quả – an toàn của thuốc, các nghiên cứu, chỉ định của thuốc và cả những dữ liệu thực tế của các thuốc đã lưu hành lâu trên thị trường. Ngoài ra, với các sản phẩm mới (new launching products), Medical đóng vai trò quan trọng trong việc tìm hiểu nhu cầu thị trường, thực hiện các hoạt động y khoa cung cấp thông tin cho bác sĩ trước khi các hoạt động kinh doanh bắt đầu.

Công việc của bạn có thể là:

– Trên field:

• Tương tự như TDV, MSL là “trợ thủ đắc lực” của Medical, là người đi gặp trực tiếp bác sĩ hàng ngày để trao đổi các thông tin về thuốc, trả lời các phản biện (handle objections) và thu thập các nhu cầu thực sự (insights) của khách hàng.
• Tuy nhiên, khác với TDV chỉ được đề cập đến thông tin kê toa (on-label information), MSL có thể được đề cập đến dữ liệu ngoài thông tin kê toa (off-label information) dưới dạng trả lời câu hỏi và không chủ động (reactive approach).
• Tham dự các hội thảo khoa học để học hỏi thêm về bệnh lý và thu thập thông tin về thuốc khác trên thị trường

– Tại văn phòng:

• Huấn luyện nội bộ: bệnh học, sản phẩm, handle objections,…
• Báo cáo calls và ghi nhận insights
• Lên plan và tiến hành các hoạt động y khoa: group presentation, hội thảo khoa học, hội thảo chuyên gia, …
• Làm việc cùng các bộ phận khác lên chiến lược cho sản phẩm, review giấy tờ cần thiết
• Tham gia các khóa huấn luyện bên vùng về kỹ năng cho MSL, cập nhật thông tin sản phẩm mới
• Trả lời các thắc mắc y khoa (medical inquiries) của khách hàng

Lộ trình bạn có thể tham khảo là Medical Science Liaison (Chuyên viên thông tin y khoa) >> Medical Advisor (Cố vấn y khoa) >> Medical Affairs Manager (Quản lí y khoa) >> Head of Medical Affairs (Trưởng bộ phận y khoa).

Với đặc điểm công việc trên, yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng (giao tiếp, thuyết trình), và ngoại ngữ là cần thiết. Bạn có thể rèn luyện thêm các kĩ năng và nâng cao chuyên môn và tìm cho bản thân một cơ hội nhé.

5. Market Access

Nói để dễ hiểu hơn thì Market Access là tiếp cận thị trường. Đây là bước quan trọng giúp đưa một thuốc/ thiết bị/sản phẩm chăm sóc sức khỏe thâm nhập sâu hơn vào thị trường theo các yêu cầu, quy định quy chế của mỗi vùng, mỗi quốc gia. Quá trình một công ty đưa ra thị trường một sản phẩm, một dịch vụ cần có sự nghiên cứu sâu (giá, đối thủ cạnh tranh, tệp khách hàng, yêu cầu của Cơ quan Y tế xét duyệt sản phẩm, bảo hiểm,…) và phương pháp tiếp cận đúng đắn và hợp lý.

Công việc của Market Access bao gồm:

• Nghiên cứu các chính sách và quy định về định giá, bảo hiểm, bệnh viện/phòng khám muốn đưa thuốc vào danh mục (listing thuốc).
• Xây dựng mối quan hệ khách hàng với Cơ quan quản lý nhà nước, đàm phán các chính sách nhằm hỗ trợ cho bệnh nhân
• Xây dựng kế hoạch tiếp cận thị trường: rủi ro/cơ hội, chiến lược ngắn hạn/dài hạn, kế hoạch hành động cụ thể
• Cân đối và quản lý ngân sách
• Đánh giá kinh tế – y tế, xây  các chương trình hỗ trợ cho thuốc mới hoặc thương lượng định giá cho sản phẩm lâu đời
• Hỗ trợ bộ phận bán hàng (Sale & Marketing) về việc đánh giá các dự án/ thử nghiệm có tiềm năng hoặc vận động danh mục tại địa bàn lớn
• Tham gia các buổi họp/ đào tạo với vùng nhằm cập nhật tiến độ tiếp cận thị trường của sản phẩm tại mỗi quốc gia

Nếu bạn đã tích lũy kinh nghiệm trong mảng sale, MKT hay Medical, có kỹ năng thương lượng, đàm phán, tạo mối quan hệ và quản lý lãnh đạo tốt, Market Access có thể là lựa chọn mới cho bạn trong con đường phát triển sự nghiệp. Bạn cũng cần chuẩn bị tinh thần chịu áp lực vì sẽ có lúc cần chạy deadline nhé.

Bạn có thể tham khảo lộ trình sau:

Market Access Assistant/Executive (Chuyên viên Tiếp cận thị trường) >> Market Access Associate (Trợ lý Tiếp cận thị trường) >> Market Access Manager (Quản lý Tiếp cận thị trường) >> Head of Market Access/ National Market Access Manager (Trưởng bộ phận/ Quản lý toàn quốc Tiếp cận thị trường)

6. Regulatory Affairs

Công việc của một Regulatory Affairs ngành Dược

Regulatory Affairs (RA), hay Government Affairs là bộ phận tư vấn đảm bảo cho công ty tuân thủ các quy định và pháp luật hiện hành liên quan đến toàn bộ quá trình kinh doanh của sản phẩm.

Công việc chủ yếu là làm việc với các cơ quan quản lý địa phương và đa quốc gia (Cục Quản lý Dược, Cục An toàn thực phẩm,..), chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ, thủ tục nhằm cấp phép cho sản phẩm lưu hành trên thị trường.

Để dễ hiểu hơn, bạn có thể nghĩ đến những tài liệu như hướng dẫn sử dụng thuốc, thông tin kê toa, đăng ký số VISA cho thuốc, gia hạn VISA khi hết hạn là một phần kết quả công việc của RA.

Với đặc điểm công việc liên quan tới giấy tờ và hiểu về luật, thủ tục hiện hành, RA yêu cầu cao về các kỹ năng tổ chức và quản lý dự án, đàm phán, giao tiếp, và ngoại ngữ.

Các chuyên gia về pháp lý (regulatory professional) thường có xuất phát điểm đa dạng từ cử nhân hoặc sau đại học trong nhiều lĩnh vực khoa học và kỹ thuật. Nếu yêu thích công việc này, bạn có thể khởi đầu với công việc trong công ty nhỏ và ứng tuyển vào các công ty lớn hơn nhé.

7. Drug Safety/ Pharmacovigilance

Công việc của một Drug Safety ngành Dược

Drug Safety/ Pharmacovigilance (Cảnh giác Dược) tại các công ty nhỏ, bộ phận này có thể được bao gồm trong Regulatory Affairs. Ở công ty/ tập đoàn lớn, bộ phận này được tách riêng.

Công việc chủ yếu bao gồm:

• Thu thập, theo dõi và báo cáo các biến cố bất lợi (Adverse Event – AE) liên quan sản phẩm và trả lời khách hàng
• Huấn luyện nội bộ các quy trình chuẩn tiếp nhận, báo cáo và xử lí AE
• Hỗ trợ RA trong quản lý và báo cáo các an toàn tới Cơ quan y tế (Health Authority)
• Liên kết Medical Affairs trong xem xét, phê duyệt an toàn theo yêu cầu của Cơ quan y tế
• Hỗ trợ Quality Assurance trong đảm bảo chất lượng sản phẩm lưu hành trên thị trường

Các vị trí bạn có thể tham khảo là Drug Safety Specialist/ Associate (Chuyên viên an toàn thuốc) >> Pharmacovigilance Manager/ Drug Safety Manager (Quản lý Cảnh giác Dược) >> Country Safety Lead 

Nếu bạn có ưu thế về ngoại ngữ, kỹ năng phân tích, giải quyết vấn đề và giao tiếp tốt, công việc có thể phù hợp với bạn.

8. Training

Công việc của một Dược sĩ làm Training

Để trở thành một trainer, bạn cần tích lũy kinh nghiệm  trong việc huấn luyện liên quan đến kỹ năng và quy trình cho nhiều phòng ban khác nhau (Sale, MKT, thầu,…)

Công việc chủ yếu của một Training đào tạo đội ngũ TDV bao gồm:

• Nghiên cứu các mô hình kỹ năng đào tạo
• Đào tạo các kỹ năng đội ngũ TDV giới thiệu thông tin sản phẩm và thuyết phục khách hàng như: cuộc nói chuyện với bác sĩ (call), thuyết trình (presentation), …
• Tổ chức đánh giá năng lực TDV hàng quý, hàng năm
• Liên hệ các tổ chức đào tạo khác nhằm bổ sung các kĩ năng bài bản cho TDV

Nếu bạn đã tích lũy kinh nghiệm nhiều trong mảng Sale và MTK, kèm theo kỹ năng lãnh đạo, tổ chức và quản lý công việc, sáng tạo và truyền cảm hứng, bạn có thể thử sức mình ở vị trí này nhé.

Hi vọng rằng những chia sẻ trên đây của Học viện MPG đã giải đáp được câu hỏi Học dược ra trường làm gì? của các bạn. Từ đó giúp bạn hiểu hơn về mức độ rộng lớn về ngành nghề mà một dược sĩ có thể làm. Bạn nên xem lại các điểm mạnh, điểm yếu, sở thích và định hướng của bản thân để có lựa chọn đúng đắn nhé. 

Ngoài ra, bạn có thể tìm hiểu thêm về marketing dược tại đây. Hoặc liên hệ hotline 0342.966.766 để được hỗ trợ. 

Nguồn tham khảo: 

6 Reasons Why Pharmaceutical Careers are Lucrative | BioSpace

What are the pros and cons of working in a pharmaceutical company? – Quora

Dược sĩ làm gì sau khi ra trường phần 2 – Dược sĩ Vũ Ngọc Oanh